روان شناسی و کودکان استثنایی

ل ل ل لکنت دیگه چیه؟
لکنت عارضه ای است که معمولاً به اشتباه در میان مردم به کلیه اختلالات گفتاری اطلاق  می شود اما در واقع لکنت بصورت مکث های بیجا و بیش از حد ، کشیده گوئی صداها و  کلمات ، تکرار صداها - کلمات و عبارت ، قفل شدگی یا گیر در بیان یک صدا  در گفتار فرد مبتلا دیده می شود .

مشاوره و لکنت کودک

1- هنگام لکنت از کودک نخواهید آرام تر حرف بزند ، یا نفس عمیق بکشد ، دو مرتبه بگوید و یا با خشونت با او رفتار نکنید. تفکرات منفی را نیز در مورد لکنت از خود دور کنید .            

 2- باید به سوالات متعدد و مکرر کودک با مهربانی پاسخ داد و هیچگاه نباید او را به خاطر سوالات زیادش مورد سرزنش قرار داد.               

3- وقتی کودک با شما حرف می زند با تمام دقت به حرفهایش گوش دهید و طوری این کار را بکنید که کودک بدون ترس ، همه حرفهایش را برای شما بزند . در هنگام حرف زذن کودک سعی کنید  هیچ نشانی از ناراحتی و اضطراب در وجود شما احساس نشود.             

4- هیچگاه کودک را مجبور به صحبت کردن نکنید . این کار ترس کودک را هنگام حرف زدن بیشتر می کند .              

5- به کودک اجازه دهید حرف هایش را به طور کامل بزند و اگر وقفه ای در گفتارش به وجود آمد ( لکنت کرد ) در گفتن به او کمک نکنید .    

6-برایش با صدای بلند داستان بگوئید ( یا بخوانید ) و بعد از او بخواهید که داستان را برای شما تعریف کند . البته از گفتن داستان های مهیج و ترسناک خودداری کنید .         

 7-  سعی کنید برای مشکلات تغذیه به او فشار نیاورید : اولاً غذای مورد علاقه اش را تهیه کنید تا خود کودک با میل غذا بخورد . وقتی چیز های مورد علاقه اش ( مثل بستنی ) را می خورد به او مهربانانه آموزش صحیح غذا خوردن را آموزش دهید .     

8- از او انتظار فراتر از توانش نداشته باشید . اگر کودک زیاد اجتماعی نیست و حتی گاهی سلام هم نمی دهد به او فشار نیاورید و با ملایمت به مرور زمان به او اینها را  آموزش دهید .

9- هر نوع اصلاح و بهبودی در رفتارش را تشویق کنید .

  مجموعه ای از رفتارهای آموخته شده را  به عنوان علت بروز لکنت در نظر گرفته اند. این احتمال وجود دارد که کمال جویی و خواسته های افراطی اطرافیان و بخصوص والدین درباره ی گفتار کودک در ایجاد لکنت زبان مشارکت داشته باشد.
10-محیط اطرافش شامل اعضای خانواده ، اقوام ، همسایگان ، مدرسه یا مهد را بصورتی تغییر دهید که کودک در حرف زدن و ابراز وجود و نیز برقراری ارتباط با دیگران مشکل احساس نکند . بعنوان مثال در خانه باید از تمسخر او توسط افراد خانواده بخصوص فرزندان دیگر جلو گیری کرد .       

11- در  مقابل پرخاشگری او ، با او تندی نکنید که احساس کند بچه بدی است . می توانید در مورد رفتارش با او صحبت کنید و راههای صحیح را برای نشان دادن خواسته هایش به او آموزش دهید . و به او بگویید که تا زمانی که ارام تر و قشنگ تر صحبت نکرده  گوش های شما نمی تواند حرف های او را بشنود .

12- در هنگام نقل مکان یا هر نوع تغییر در زندگی ( مثل مدرسه رفتن ) سعی کنید با محبت و توجه زیاد به کودک ، جلوی افزایش لکنت او گرفته شود .         

13- به کودک مسئولیتهای در حد توانش بدهید و اگر انجام داد بسیار تشویقش کنید .

14- با مهم نشان دادن توانائی ها و بی اهمیت دانستن ناتوانائی هایش ، ناروانی او را کاهش دهید . این کار باعث ایجاد اعتماد به نفس در او می شود .        

15-اوایل شب و قبل از خواب برای او کتابی بخوانید یا داستانی تعریف کنید . زمان خوابش را با جدیت و اجتناب از فعالیتهای نا مربوط قبل از خواب کنترل کنید . محیط آرامی برای خوابش انتخاب کرده و قبل از خواب چند دقیقه او را در آغوش بگیرید .   

16- در جلوی کودک از بکار بردن کلمه لکنت جدداً خودداری نمائید . حتی در دیگر صحبتهای خود نیز سعی کنید به جای کلمه لکنت از ناروانی استفاده کنید .

17- اگر مشکل توالت رفتن دارد سعی کنید بدون اینکه کاری کنید که باعث رنجش او شود و فکر کند که به او کم علاقه شده اید ، او را با تمیز کردن محل و لباسهایش وادار کنید .

لکنت زبان عمدتا و بطور کلی جز در موارد استثنایی در دوران خردسالی آغاز شده و یک پدیده خاص دوران کودکی است. معمولا از سنین 2 تا 4 سالگی شروع می‌شود. لکنت زبان از مهمترین و متداولترین اختلالات تکلمی است. در سنین 6 تا 7 سالگی نیز که مصادف با زمان آغاز مدرسه می‌باشد به لحاظ ویژگیهای عاطفی و سازگاری اجتماعی خاص این دوره موقعیت مناسبی است برای بروز لکنت زبان در میان کودکانی که بیشتر مستعد چنین اختلالی می‌باشند. گاهی از موارد در دوران بلوغ نیز افرادی که قبلا به نحوی لکنت زبان داشته‌اند دچار لکنت زبان می‌شوند.

18- از درگیریهای خانوادگی در حضور کودک خودداری کنید؛ چون اضطرابش را افزایش می دهد.

19- در ابراز محبت افراط نکنید. طوری رفتار نکنید که به شما وابسته شود.در عین حال فضایی ایجاد کنید که کودک بتواند در مورد ناراحتیها و نگرانیهایش با شما صحبت کند.

20- از او بخواهید که همراه شما یا در جلوی آینه شعر بخواند . کلمات موزون از لکنت او می کاهد

متاسفانه عده‌ای هستند که کند زبانی را دستاویز شوخی و ریشخند می‌پندارند. کندی زبان در جایی پیش می‌آید که دستگاههای تکلم انسان دچار پاره‌ای از تشنج‌هاست؛ از اینرو ادای کلمات ناگهان به مانع برخورد می‌کند و پیوسته مکثی در میان صحبت روی می‌دهد. به هنگام چنین رویدادی معمولا انسان حرفی را که روی آن مکث ایجاد شده است، چندبار تکرار می‌کند.

از لحاظ شخصیتی مادران کودکان الکندر برخی موارد ، مضطرب، فزون حمایتگر، دارای بازخوردهای متناقض(درعین حال جاذب و دافع)و یا نامنعطف و فاقد گرمی عاطفی بوده ،نا ایمن و ناراضی هستند.
لکنت کلونیک یا حالت تکراری در بیان کلمه

در این نوع از لکنت زبان کودک یک سیلاب از کلمه‌ را که معمولا اولین سیلاب کلمه است با سرعت و تشنج تکرار می‌کند. مثلا کلمه پدر را چنین بیان می‌کند : پ پ پ پدر.

لکنت تونیک یا توقف در تلفظ

در این حالت در فعالیت عضلات تلفظی چند ثانیه توقف و سکون بوجود می‌آید و کودک دچار وقفه در تلفظ و ادای کلمه همراه با فشار ، کوشش و حرکات خاصی است. کودک مبتلا به این لکنت برای ادای کلمه شدیدا به خودش فشار می‌آورد و پس از لحظاتی سکون بطور ناگهانی و با تشنج کلمه را ادا می‌کند.

مراحل مختلف لکنت

لکنتی که کودک پذیرفته است.

کودک در این مرحله متوجه می‌شود که برخی از حروف و کلمات را بطور غیرطبیعی تکرار می‌کند. اما به نظر می‌رسد که نگران حالت گویایی خودش نیست.و کوششی هم برای رفع آن نمی‌نماید. در این مرحله ،‌ لکنت کودک معمولا همراه با اختلالات تنفسی و یا علایم و عوارض بیماری نمی‌باشد. نوع لکنت کودک در این مرحله بیشتر از لکنت تکراری است و به همین دلیل در این حالت برنامه‌های گفتار درمانی موثر است.

لکنتی که کودک در برابر آن عکس العمل نشان می دهد (لکنت پس رانده)

بتدریج که کودک بزرگ شده و دامنه مکالمات وسیع تر می‌شود به واسطه رفتار‌های خاص و فشارهایی معمولا از سوی همسالان ، والدین و معلمان متوجه کودک می‌شود، که کودک بطور قابل توجهی با تعجب و گاه همراه با دلسردی نسبت به چگونگی اختلالات گویایی خود عکس العمل نشان می‌دهد.

لکنت پیچیده و شدید

بتدریج که حرکات و رفتار ضمنی همراه با لکنت به صورت غیر ارادی ظاهر می‌گردد، شدت لکنت افزایش می‌یابد. به نحوی که کودک نسبت به همه کلمات حساسیت و نگرانی پیدا می‌کند. در این شرایط لکنت خود ، روز به روز پیچیده تر و شدیدتر می‌شود. بطوری که هر چقدر بیشتر نسبت به موفقیتها ، کلمات و جملات از خود نگرانی و ترس نشان می‌دهد، لکنت او بیشتر می‌شود و هر چقدر لکنت او بیشتر می‌شود نگرانی و ترس او از شرایط و موقعیتها و کلمات و اصوات افزایش می‌یابد.

باید به شخص مبتلا آموخت که چگونه آهسته آهسته چیزی را بخواند؛ آهسته آهسته و با توجه خاص به حرف زدن خود ، سخن بگوید و هر هجایی را با کمال دقت ادا کند. همچنین به وی می‌آموزند چگونه به هنگام بند آمدن زبانش ، تنفس خود را تنظیم کند. بر اثر مطالعه درباره صوتها یا ترکیب صوتهایی که چنین مشکلی را فراهم می‌آورند، به پاره‌ای از تمرینهای مرحله‌ به مرحله‌ای ، برای خواندن دست یافته‌ایم که با انجام آن می‌توان تا حدود زیادی بر مشکل «کند زبانی» چیره شد. به هر حال ، درمان لکنت ‌زبان باید بوسیله متخصص انجام گیرد. این نکته نیز بسیار قابل توجه است که نباید مبنای عاطفی را در کند زبانی نادیده گرفت.